BÀI GIẢNG SỎI ỐNG MẬT CHỦ ( Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị ) chi tiết

SỎI ỐNG MẬT CHỦ

NỘI DUNG

1. Nguyên nhân

- Nhiễm khuẩn đường mật

- Nhiễm ký sinh trùng đường ruột

- Rối loạn chuyển hóa.

2. Triệu chứng

2.1. Toàn thân

     Biểu hiện hội chứng nhiễm trùng nặng sốt 39- 40⁰C, môi khô, lưỡi bẩn, da vàng, thể trạng gầy sút nhanh.

2.2. Cơ năng:

- Đau: đau đột ngột, dữ dội bắt đầu đau ở hạ sườn phải lan ra sau lưng lên ngực và lan lên vai.

- Sốt: sốt cao 39- 40⁰C kèm theo rét run sau đó vã mồ hôi.

- Vàng da: xuất hiện sau 24- 48h sau cơn đau đầu tiên, đầu tiên vàng ở củng mạc mắt sau đó xuất hiện vàng da toàn thân.

  => Ba triệu chứng trên xuất hiện theo trình tự, kéo dài một thời gian ngắn từ 4- 7 ngày, các triệu chứng này lần lượt mất đi theo trình tự như trên. Gọi là tam chứng charcot.

- Ngoài ra còn có các triệu chứng khác:

+ Buồn nôn hoặc nôn

+ Nước tiểu sẫm màu

+ ngứa toàn thân

2.3. Thực thể

- Nhìn: thành bụng thấy túi mật căng to ngay dưới hạ sườn phải, có thể ngang rốn hoặc hố chậu phải.

- Sờ:

+ Bụng có phản ứng mạnh

+ Gan to, đau

+ Túi mật căng to đau.

2.4. Cận lâm sàng

- Xét nghiệm máu: Bilirubin máu tăng cao.

- Xét nghiệm nước tiểu: có muối mật, sắc tố mật.

- Chụp X-Quang: có thể thấy sỏi cản quang

- Siêu âm: thấy vị trí, số lượng và kích thước của sỏi.

3. Tiến triển và biến chứng: khi sỏi gây tắc mật sẽ gây ra:

- thấm mật phúc mạc

- áp xe đường mật

- viêm túi mật hoại tử

- chảy máu đường mật

- viêm tụy cấp

4. Chẩn đoán

4.1. Chẩn đoán xác định

Nếu đủ 3 triệu chứng : đau sốt, vàng da xuất hiện một cách trình tự và tái diễn nhiều lần.

4.2. Chẩn đoán phân biệt

- Ung thư đầu tụy.

- Giun chui ống mật

- Viêm gan virus.

- Thủng ổ loét hành tá tràng.

5. Xử trí và phòng bệnh

5.1. Xử trí

* Ở tuyến y tế cơ sở:

- Cho ăn lỏng, thức ăn dễ tiêu

- Dùng kháng sinh: penicillin hoặc Ampicillin.

- Dùng thuốc chống co thắt: atropin, nospa.

- Chẩn đoán bệnh sớm

- Gửi bệnh nhân lên tuyến trên để điều trị và xét nghiệm.

* Tuyến có khả năng phẫu thuật:

- Thông thường với sỏi ống mật chủ nên phẫu thuật có kế hoạch ( có thể mổ mở hoặc mổ nội soi), cần điều trị nội khoa trước: kháng sinh, lợi mật giãn cơ trơn đường mật, truyền dịch, điện giải.

- tuy nhiên, nếu sau điều trị nội khoa từ 24-48h mà tình trạng nhiễm trùng và tắc mật không đỡ thì cần can thiệp phẫu thuật sớm.

5.2. Phòng bệnh

- Vệ sinh ăn uống, chống nhiễm các bệnh ký sinh trùng đường ruột.

- Tẩy giun định kỳ.

- Điều trị tích cực khi bị giun chui ống mật./